Hợp đồng mua bán viết tay thường được nhiều người lựa chọn vì nhanh gọn, tiết kiệm chi phí công chứng. Tuy nhiên, hình thức này tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý, đặc biệt với những tài sản có giá trị lớn như nhà đất, ô tô. Bài viết này sẽ phân tích rõ các rủi ro khi sử dụng hợp đồng mua bán viết tay và căn cứ pháp luật liên quan để bạn có thể cân nhắc trước khi áp dụng.
>>> Xem thêm: Có được công chứng giấy ủy quyền định đoạt cổ phần công ty tại văn phòng công chứng?
1. Hợp đồng mua bán viết tay là gì?
Theo Điều 430 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng mua bán tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên bán chuyển quyền sở hữu tài sản cho bên mua và bên mua trả tiền cho bên bán.
Hợp đồng mua bán viết tay là loại hợp đồng được lập thủ công, các bên tự ghi nhận nội dung thỏa thuận mà không thông qua công chứng hoặc chứng thực. Hình thức này thường áp dụng với các tài sản có giá trị nhỏ hoặc khi các bên tin tưởng nhau.
Ví dụ minh họa: Anh A và anh B ký giấy mua bán xe máy bằng tay, ghi rõ giá bán, thời gian giao xe và thanh toán mà không qua công chứng. Đây là một hợp đồng mua bán viết tay.
2. Căn cứ pháp luật liên quan đến hợp đồng mua bán viết tay
Điều 119 Bộ luật Dân sự 2015 quy định: giao dịch dân sự có thể được thể hiện bằng lời nói, bằng văn bản hoặc bằng hành vi cụ thể. Tuy nhiên, pháp luật có yêu cầu một số loại hợp đồng phải lập thành văn bản và có công chứng, chứng thực hoặc đăng ký.
Đặc biệt, theo Luật Đất đai 2013 (Điều 167), hợp đồng mua bán nhà, đất bắt buộc phải công chứng hoặc chứng thực thì mới có hiệu lực pháp lý.
Điều này đồng nghĩa với việc hợp đồng mua bán viết tay chỉ hợp pháp khi pháp luật không bắt buộc công chứng đối với loại tài sản đó.
3. Các rủi ro khi sử dụng hợp đồng mua bán viết tay
Hợp đồng có thể bị vô hiệu
Nếu pháp luật yêu cầu hợp đồng phải công chứng mà các bên chỉ viết tay, thì hợp đồng đó có thể bị tuyên vô hiệu theo Điều 129 Bộ luật Dân sự 2015. Khi hợp đồng bị vô hiệu, các bên phải hoàn trả cho nhau những gì đã nhận, gây mất thời gian và chi phí.
Ví dụ: Ông C bán cho bà D một mảnh đất bằng giấy viết tay, không công chứng. Sau đó, bà D không thể sang tên sổ đỏ vì hợp đồng không hợp lệ, dẫn tới tranh chấp kéo dài.
Hợp đồng mua bán viết tay thường không được lưu giữ tại cơ quan nhà nước, dễ bị mất, rách hoặc sửa chữa nội dung. Khi xảy ra tranh chấp, việc chứng minh hợp đồng và quyền lợi hợp pháp sẽ gặp khó khăn.
Khó sang tên, chuyển quyền sở hữu
Với các tài sản phải đăng ký quyền sở hữu như nhà đất, ô tô, hợp đồng viết tay không đáp ứng yêu cầu pháp luật nên cơ quan chức năng sẽ từ chối thực hiện thủ tục sang tên. Điều này khiến người mua chỉ giữ tài sản trên thực tế nhưng không có quyền pháp lý đầy đủ.
Rủi ro từ việc bên bán tẩu tán hoặc bán cho người khác
Do hợp đồng mua bán viết tay không được cơ quan nhà nước xác nhận, bên bán có thể bán tài sản cho người khác hoặc dùng tài sản để thế chấp mà bên mua không hề hay biết. Khi đó, quyền lợi của bên mua sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Khi xảy ra vi phạm như không giao tài sản hoặc giao không đúng chất lượng, việc yêu cầu tòa án giải quyết sẽ phức tạp hơn nếu hợp đồng chỉ viết tay và không công chứng, vì giá trị pháp lý của chứng cứ bị hạn chế.
4. Ví dụ minh họa tranh chấp từ hợp đồng mua bán viết tay
Anh E mua một căn nhà của chị F bằng giấy viết tay, trả đủ tiền nhưng chưa sang tên vì sổ đỏ vẫn mang tên chị F. Một thời gian sau, chị F thế chấp căn nhà cho ngân hàng. Khi không trả được nợ, ngân hàng tiến hành phát mại tài sản. Anh E mất nhà dù đã thanh toán đầy đủ, vì hợp đồng mua bán viết tay không có giá trị pháp lý với nhà đất.
5. Cách hạn chế rủi ro khi sử dụng hợp đồng mua bán viết tay
Chỉ sử dụng hợp đồng viết tay đối với tài sản không bắt buộc công chứng như đồ gia dụng, hàng hóa thông thường.
Nếu tài sản phải đăng ký quyền sở hữu (nhà đất, ô tô, tàu thuyền…), cần lập hợp đồng có công chứng hoặc chứng thực để đảm bảo quyền lợi.
Giữ lại toàn bộ chứng từ liên quan như biên lai thanh toán, giấy tờ gốc của tài sản.
>>> Xem thêm: Quy trình chứng thực chữ ký và những giấy tờ bắt buộc.
Hợp đồng mua bán viết tay có thể nhanh gọn và tiết kiệm chi phí nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý, đặc biệt với tài sản có giá trị lớn hoặc tài sản bắt buộc đăng ký quyền sở hữu. Để bảo vệ quyền lợi, các bên nên tuân thủ quy định về hình thức hợp đồng, nhất là công chứng, chứng thực đối với những giao dịch quan trọng.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
