Trốn thuế qua công chứng: Công chứng viên có quyền từ chối?
Hoạt động công chứng không chỉ bảo đảm tính an toàn pháp lý cho giao dịch mà còn góp phần phòng ngừa hành vi vi phạm pháp luật. Trong thực tiễn, nhiều giao dịch dân sự được thiết kế nhằm che giấu nghĩa vụ tài chính, đặc biệt là trốn thuế khi công chứng. Khi có căn cứ cho rằng giao dịch nhằm mục đích trốn thuế, công chứng viên không được tiếp tục công chứng. Bài viết dưới đây phân tích rõ cơ sở pháp lý và trách nhiệm của công chứng viên trong việc từ chối công chứng đối với các giao dịch có dấu hiệu trốn thuế.
>>> Xem thêm: Chọn văn phòng công chứng nào để làm giấy ủy quyền cho người thân?
1. Nguyên tắc công chứng không bảo vệ giao dịch trái pháp luật
Công chứng chỉ có giá trị đối với các giao dịch hợp pháp, trung thực và phù hợp với trật tự pháp luật.
Theo “Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015”, giao dịch dân sự chỉ có hiệu lực khi mục đích và nội dung không vi phạm điều cấm của luật. Hành vi trốn thuế là hành vi bị pháp luật nghiêm cấm, do đó giao dịch được xác lập nhằm trốn thuế khi công chứng không đáp ứng điều kiện có hiệu lực.
Vì vậy, công chứng không thể là công cụ hợp thức hóa hành vi trốn thuế.
2. Trách nhiệm của công chứng viên trong việc phát hiện giao dịch trốn thuế
Công chứng viên không chỉ ghi nhận ý chí của các bên mà còn có trách nhiệm kiểm soát tính hợp pháp của giao dịch.
Theo “Điều 7 Luật Công chứng 2014”, công chứng viên phải chịu trách nhiệm về tính hợp pháp của văn bản công chứng. Đồng thời, “Điều 40 và Điều 41 Luật Công chứng 2014” yêu cầu công chứng viên kiểm tra nội dung hợp đồng, giấy tờ và mục đích giao dịch.
Khi có căn cứ hợp lý cho thấy giao dịch nhằm trốn thuế khi công chứng, công chứng viên buộc phải từ chối công chứng.
3. Các dấu hiệu thường gặp của giao dịch nhằm trốn thuế
3.1. Giá trị giao dịch không phù hợp với thực tế
Một trong những dấu hiệu phổ biến là giá ghi trong hợp đồng thấp bất thường so với giá thị trường nhằm giảm nghĩa vụ thuế.
3.2. Lựa chọn hình thức giao dịch để né thuế
Các bên cố tình lựa chọn hình thức tặng cho, ủy quyền, hoặc thỏa thuận khác để che giấu bản chất mua bán nhằm giảm hoặc tránh nghĩa vụ thuế.
3.3. Thỏa thuận ngầm ngoài hợp đồng công chứng
Khi các bên thừa nhận hoặc để lộ việc có thỏa thuận ngoài hợp đồng về giá thực tế, công chứng viên có cơ sở nghi ngờ mục đích trốn thuế khi công chứng.
Việc từ chối công chứng trong trường hợp có dấu hiệu trốn thuế có cơ sở pháp luật rõ ràng.
Theo “Điều 51 Luật Công chứng 2014”, công chứng viên có quyền từ chối công chứng nếu hợp đồng, giao dịch vi phạm pháp luật. Giao dịch nhằm trốn thuế là giao dịch có mục đích trái pháp luật, không đủ điều kiện công chứng hợp pháp.
Ngoài ra, giao dịch giả tạo để che giấu giao dịch khác nhằm trốn thuế có thể bị tuyên vô hiệu theo “Điều 124 Bộ luật Dân sự 2015”.
5. Hậu quả pháp lý nếu vẫn công chứng giao dịch trốn thuế
Nếu công chứng viên vẫn thực hiện công chứng khi có căn cứ cho rằng giao dịch nhằm trốn thuế khi công chứng:
Văn bản công chứng có nguy cơ bị Tòa án tuyên vô hiệu;
Công chứng viên có thể bị xử lý kỷ luật hoặc bồi thường thiệt hại;
Các bên tham gia giao dịch có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo pháp luật về thuế.
Theo “Điều 52 Luật Công chứng 2014”, văn bản công chứng không đúng quy định pháp luật có thể bị tuyên vô hiệu.
Kê khai đúng giá trị giao dịch và nghĩa vụ tài chính;
Không yêu cầu công chứng viên thực hiện công chứng trái pháp luật.
Khi bị từ chối công chứng do có dấu hiệu trốn thuế khi công chứng, người dân có quyền được giải thích rõ căn cứ pháp luật nhưng không có quyền yêu cầu công chứng viên tiếp tục công chứng.
Kết luận
Từ chối công chứng khi có căn cứ cho rằng giao dịch nhằm trốn thuế là yêu cầu bắt buộc nhằm bảo đảm tính minh bạch và thượng tôn pháp luật trong hoạt động công chứng. Việc nhận diện đúng dấu hiệu trốn thuế khi công chứng không chỉ giúp bảo vệ lợi ích của Nhà nước mà còn giúp các bên tránh rủi ro vô hiệu giao dịch và trách nhiệm pháp lý phát sinh về sau.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
