Nghi ngờ giao dịch giả mạo: Công chứng viên xử lý thế nào?
Trong thực tiễn hành nghề công chứng, không phải mọi yêu cầu công chứng đều có thể được chấp nhận ngay khi người yêu cầu xuất trình đủ hồ sơ. Nhiều trường hợp, dù giấy tờ bề ngoài có vẻ hợp lệ nhưng công chứng viên vẫn nghi ngờ giao dịch giả mạo do tồn tại những dấu hiệu bất thường về chủ thể, nội dung hoặc hoàn cảnh giao kết. Việc từ chối công chứng trong tình huống này không chỉ là quyền mà còn là nghĩa vụ nghề nghiệp nhằm phòng ngừa rủi ro pháp lý. Bài viết dưới đây làm rõ căn cứ pháp luật và trách nhiệm của công chứng viên khi phát hiện dấu hiệu giao dịch giả mạo.
1. Giao dịch giả mạo là gì dưới góc độ pháp luật dân sự?
Giao dịch giả mạo là giao dịch không phản ánh đúng ý chí thật sự của chủ thể hoặc được thiết lập trên cơ sở thông tin không có thật.
Theo “Điều 124 Bộ luật Dân sự 2015”, giao dịch dân sự giả tạo là giao dịch được xác lập nhằm che giấu một giao dịch khác hoặc nhằm trốn tránh nghĩa vụ với bên thứ ba. Ngoài giao dịch giả tạo, thực tiễn còn tồn tại các trường hợp giả mạo chữ ký, giả mạo giấy tờ, giả mạo chủ thể tham gia giao dịch.
2. Các dấu hiệu khiến công chứng viên nghi ngờ giao dịch giả mạo
2.1. Dấu hiệu bất thường về chủ thể giao dịch
Việc người ký không nắm rõ nội dung hợp đồng, không hiểu quyền và nghĩa vụ của mình hoặc có biểu hiện bị chi phối bởi người khác là dấu hiệu quan trọng để nghi ngờ giao dịch giả mạo.
2.2. Dấu hiệu bất thường về giấy tờ, tài liệu
Giấy tờ có dấu hiệu bị sửa chữa, thông tin mâu thuẫn giữa các tài liệu, hoặc không xác minh được nguồn gốc cũng là căn cứ để công chứng viên đặt nghi vấn về tính xác thực của giao dịch.
2.3. Dấu hiệu bất thường về mục đích giao dịch
Giao dịch có giá trị lớn nhưng giá ghi trong hợp đồng thấp bất thường, hoặc nội dung hợp đồng không phù hợp với thực tế sử dụng tài sản có thể cho thấy giao dịch được lập nhằm che giấu một mục đích khác.
3. Nghĩa vụ xác minh của công chứng viên khi có nghi ngờ
Công chứng viên không được công chứng máy móc theo yêu cầu của các bên.
Theo “Điều 40 Luật Công chứng 2014”, công chứng viên có trách nhiệm kiểm tra giấy tờ, làm rõ nội dung hợp đồng và giải thích quyền, nghĩa vụ cho các bên. Khi phát hiện dấu hiệu nghi ngờ giao dịch giả mạo, công chứng viên phải yêu cầu làm rõ, xác minh thêm thông tin trước khi quyết định công chứng.
4. Căn cứ pháp luật để từ chối công chứng khi nghi ngờ giao dịch giả mạo
Việc từ chối công chứng trong trường hợp này hoàn toàn có cơ sở pháp lý.
Theo “Điều 51 Luật Công chứng 2014”, công chứng viên có quyền từ chối công chứng nếu hợp đồng, giao dịch vi phạm pháp luật hoặc có dấu hiệu không hợp pháp. Khi chưa làm rõ được tính xác thực và hợp pháp của giao dịch, công chứng viên buộc phải từ chối công chứng để tránh xác nhận một giao dịch giả mạo.
5. Mối liên hệ giữa giao dịch giả mạo và hiệu lực của văn bản công chứng
Văn bản công chứng chỉ có giá trị khi phản ánh đúng ý chí thật sự của các bên.
Theo “Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015”, giao dịch dân sự có hiệu lực khi các bên hoàn toàn tự nguyện. Nếu giao dịch là giả mạo hoặc giả tạo, văn bản công chứng có thể bị Tòa án tuyên vô hiệu theo quy định của pháp luật.
6. Hậu quả pháp lý nếu vẫn công chứng giao dịch có dấu hiệu giả mạo
Việc công chứng giao dịch giả mạo có thể dẫn đến:
Văn bản công chứng bị tuyên vô hiệu;
Quyền lợi của bên thứ ba bị xâm phạm;
Công chứng viên có thể bị xử lý trách nhiệm nghề nghiệp hoặc bồi thường thiệt hại.
Theo “Điều 52 Luật Công chứng 2014”, văn bản công chứng vi phạm pháp luật sẽ bị Tòa án tuyên vô hiệu.
7. Người yêu cầu công chứng cần làm gì khi bị từ chối do nghi ngờ giao dịch giả mạo?
Khi bị từ chối công chứng vì nghi ngờ giao dịch giả mạo, người yêu cầu nên:
Cung cấp thêm tài liệu chứng minh tính xác thực của giao dịch;
Làm rõ mục đích, hoàn cảnh và nội dung giao kết;
Chỉ yêu cầu công chứng khi giao dịch phản ánh đúng ý chí tự nguyện, trung thực của các bên.
Sự minh bạch ngay từ đầu giúp quá trình công chứng diễn ra thuận lợi và an toàn pháp lý.
Kết luận
Từ chối công chứng trong trường hợp nghi ngờ giao dịch giả mạo là cơ chế phòng ngừa quan trọng nhằm bảo đảm tính trung thực, hợp pháp của các giao dịch dân sự. Việc nhận diện đúng dấu hiệu nghi ngờ giao dịch giả mạo không chỉ bảo vệ quyền lợi của các bên mà còn góp phần giữ vững tính an toàn pháp lý của hoạt động công chứng.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
