Công chứng ngoài trụ sở khi bên ký kết không minh mẫn
Trong thực tế, công chứng ngoài trụ sở thường được áp dụng cho người già yếu, người bệnh, người không thể đi lại. Tuy nhiên, đây cũng là nhóm đối tượng dễ phát sinh rủi ro khi bên ký kết không minh mẫn, không làm chủ được hành vi hoặc không nhận thức đầy đủ nội dung giao dịch.
Vậy không minh mẫn khi công chứng ngoài trụ sở có được phép thực hiện hay không? Trách nhiệm của công chứng viên trong trường hợp này như thế nào? Bài viết dưới đây sẽ phân tích cụ thể trên cơ sở pháp luật hiện hành.
1. Không minh mẫn khi công chứng ngoài trụ sở được hiểu như thế nào?
Trong hoạt động công chứng, không minh mẫn khi công chứng ngoài trụ sở thường thể hiện qua các dấu hiệu như:
Không nhận thức rõ nội dung hợp đồng, giao dịch
Không trả lời được câu hỏi cơ bản của công chứng viên
Bị ảnh hưởng bởi bệnh lý (tai biến, Alzheimer, tâm thần…)
Dễ bị người khác chi phối, dẫn dắt ý chí
📌 Theo Bộ luật Dân sự 2015, năng lực hành vi dân sự là điều kiện bắt buộc để xác lập giao dịch hợp pháp. Người không minh mẫn thì không đủ điều kiện tham gia giao dịch dân sự.
2. Căn cứ pháp lý khi công chứng ngoài trụ sở mà bên ký kết không minh mẫn
📌 Điều 22 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:
“Người mất năng lực hành vi dân sự là người do bị bệnh tâm thần hoặc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mình.”
📌 Điều 44 Luật Công chứng 2014 quy định về công chứng ngoài trụ sở, đồng thời yêu cầu công chứng viên phải trực tiếp kiểm tra điều kiện công chứng.
📌 Điều 7 Luật Công chứng 2014 quy định nguyên tắc hành nghề công chứng:
“Công chứng viên phải khách quan, trung thực; chịu trách nhiệm về văn bản công chứng.”
➡️ Do đó, nếu phát hiện không minh mẫn khi công chứng ngoài trụ sở, công chứng viên bắt buộc phải từ chối công chứng.
>>> Xem thêm: Bạn sẽ yên tâm hơn khi mọi giấy tờ được kiểm tra kỹ lưỡng qua Dịch vụ sổ đỏ.
3. Trách nhiệm của công chứng viên khi phát hiện không minh mẫn khi công chứng ngoài trụ sở
Trong trường hợp không minh mẫn khi công chứng ngoài trụ sở, công chứng viên có các trách nhiệm sau:
Trực tiếp trao đổi, đặt câu hỏi để đánh giá nhận thức
Quan sát hành vi, khả năng phản ứng của người ký kết
📌 Theo Điều 17 Luật Công chứng 2014, công chứng viên có quyền và nghĩa vụ:
Từ chối công chứng nếu giao dịch vi phạm pháp luật
Lập văn bản ghi nhận lý do từ chối (nếu cần thiết)
⚠️ Nếu vẫn tiến hành công chứng khi bên ký kết không minh mẫn, công chứng viên có thể:
Bị xử lý kỷ luật
Phải bồi thường thiệt hại
Văn bản công chứng có nguy cơ bị tòa án tuyên vô hiệu
4. Rủi ro pháp lý khi vẫn công chứng ngoài trụ sở dù bên ký kết không minh mẫn
Việc bỏ qua yếu tố không minh mẫn khi công chứng ngoài trụ sở có thể dẫn đến nhiều hệ quả nghiêm trọng:
Hợp đồng bị tuyên vô hiệu do chủ thể không đủ năng lực hành vi
Phát sinh tranh chấp thừa kế, tranh chấp tài sản
Người thụ hưởng giao dịch không được pháp luật bảo vệ
Công chứng viên và văn phòng công chứng bị liên đới trách nhiệm
📌 Theo Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự vô hiệu thì các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu, gây thiệt hại lớn về kinh tế và thời gian.
>>> Xem thêm: Các bước xác minh thông tin tại văn phòng đăng ký đất đai để Kiểm tra sổ đỏ giả
5. Ví dụ minh họa thực tế
Ví dụ thực tế: Bà A, 82 tuổi, bị tai biến và thường xuyên lú lẫn. Gia đình yêu cầu công chứng ngoài trụ sở để bà ký hợp đồng tặng cho nhà đất cho con trai.
Khi đến nhà riêng, công chứng viên nhận thấy:
Bà A không nhớ rõ tài sản của mình
Không hiểu nội dung hợp đồng tặng cho
Chỉ ký theo sự hướng dẫn của người khác
➡️ Nhận thấy dấu hiệu không minh mẫn khi công chứng ngoài trụ sở, công chứng viên đã từ chối công chứng, tránh nguy cơ tranh chấp và trách nhiệm pháp lý về sau.
6. Kết luận
Không minh mẫn khi công chứng ngoài trụ sở là một rủi ro pháp lý đặc biệt nghiêm trọng. Trong mọi trường hợp, năng lực nhận thức và ý chí tự nguyện của người ký kết là điều kiện bắt buộc để văn bản công chứng có giá trị pháp lý.
Việc công chứng ngoài trụ sở chỉ thực sự an toàn khi công chứng viên tuân thủ chặt chẽ Luật Công chứng 2014 và Bộ luật Dân sự 2015, kiên quyết từ chối công chứng nếu phát hiện dấu hiệu không minh mẫn.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
