Gửi hàng bị mất: Trách nhiệm bồi thường thuộc về ai?
Khi hàng hóa gửi vận chuyển bị mất, hư hỏng hoặc giao sai thỏa thuận, trách nhiệm bồi thường phát sinh là vấn đề thường xuyên gây tranh cãi giữa bên gửi và bên vận chuyển. Tranh chấp dạng này phổ biến trong dịch vụ vận tải truyền thống, logistics thương mại điện tử hoặc giao nhận nhanh (shipper). Bài viết phân tích chi tiết căn cứ pháp lý, nghĩa vụ các bên và cách bảo vệ quyền lợi khi xảy ra thiệt hại.
1. Hàng hóa bị mất hoặc hư hỏng: Khi nào bên vận chuyển phải chịu trách nhiệm?
Theo “Điều 536 Bộ luật Dân sự 2015”, bên vận chuyển có nghĩa vụ bảo quản hàng hóa trong suốt quá trình vận chuyển và giao đúng địa điểm, đúng đối tượng. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại sẽ phát sinh khi đáp ứng các yếu tố:
1.1. Hàng bị mất, hư hỏng trong thời gian vận chuyển
Trách nhiệm phát sinh khi hàng hóa bị mất mát, thiếu hụt, biến dạng, hư hỏng trong khoảng thời gian:
Từ khi bên vận chuyển nhận hàng;
Cho đến khi giao hàng cho người nhận.
Dù lý do là mưa ướt, móp méo, rơi vỡ, thất lạc kiện hàng, bên vận chuyển vẫn phải bồi thường, trừ trường hợp có căn cứ loại trừ trách nhiệm.
1.2. Hàng hóa giao sai hoặc giao chậm gây thiệt hại
Nếu hàng giao sai người, giao muộn khiến hàng hư hỏng hoặc giảm giá trị kinh tế, bên vận chuyển cũng phải bồi thường theo “Điều 597 Bộ luật Dân sự 2015” về trách nhiệm bồi thường do vi phạm nghĩa vụ.
>>> Xem thêm: Làm sao để thừa kế tài sản đất đai mà không xảy ra mâu thuẫn – thủ tục thừa kế nhà đất
1.3. Các trường hợp miễn trách nhiệm
Theo “Luật Thương mại 2005” và nguyên tắc chung về vận tải, bên vận chuyển được miễn trách nhiệm nếu:
Thiệt hại do sự kiện bất khả kháng;
Lỗi hoàn toàn thuộc về bên gửi (ví dụ: khai báo sai tính chất hàng);
Hàng hóa tự hư hỏng theo tính chất tự nhiên mà không phải lỗi của nhà vận chuyển.
2. Căn cứ pháp lý điều chỉnh tranh chấp
Tranh chấp hàng hóa trong vận chuyển có thể áp dụng nhiều nguồn pháp luật:
Bộ luật Dân sự 2015
Điều 534 – 541 về hợp đồng vận chuyển tài sản.
Điều 584 – 592 về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.
Luật Thương mại 2005
Điều 163 – 169 về dịch vụ logistics.
Điều 233 – 240 về vận chuyển hàng hóa.
Luật Giao dịch điện tử, trong trường hợp giao hàng thương mại điện tử.
Hợp đồng vận chuyển, vận đơn, biên nhận gửi hàng Đây là căn cứ then chốt chứng minh quyền và nghĩa vụ cụ thể của các bên.
Nhiều đơn vị vận chuyển quy định rõ: nếu khách hàng không khai giá trị thực, mức bồi thường tối đa chỉ là một khoản cố định (thường từ 1 – 3 lần phí vận chuyển).
3.3. Trách nhiệm hoàn trả phí vận chuyển
Khi hàng bị mất/hỏng và bên giao nhận có lỗi, họ phải hoàn lại phí vận chuyển đã thu.
4. Người gửi cần làm gì khi hàng bị mất hoặc hư hỏng?
4.1. Lập biên bản ngay khi phát hiện hàng hỏng
Khách hàng cần:
Chụp hình tình trạng hàng;
Ghi nhận thời điểm nhận hàng;
Lập biên bản với shipper hoặc đơn vị giao nhận.
4.2. Gửi yêu cầu bồi thường bằng văn bản
Căn cứ “Điều 280 Bộ luật Dân sự 2015”, yêu cầu phải có:
Thông tin kiện hàng;
Mô tả thiệt hại;
Mức bồi thường đề xuất;
Chứng từ liên quan (hóa đơn mua hàng, biên nhận gửi hàng…).
4.3. Khiếu nại lên đơn vị vận chuyển
Luật Thương mại cho phép khiếu nại trực tiếp trong thời hạn:
14 ngày kể từ ngày nhận hàng (đối với mất, thiếu);
7 ngày đối với hư hỏng một phần;
Hoặc theo quy định riêng của đơn vị vận chuyển.
4.4. Khởi kiện nếu thương lượng không thành
Người gửi có thể khởi kiện tại:
Tòa án nhân dân theo nơi bị đơn cư trú hoặc trụ sở;
Hoặc trọng tài thương mại nếu có điều khoản trọng tài.
Hồ sơ khởi kiện cần có: biên nhận gửi hàng, hợp đồng, bằng chứng hư hỏng, yêu cầu bồi thường đã gửi…
5. Lời khuyên để hạn chế rủi ro khi gửi hàng
Khai báo đúng giá trị kiện hàng;
Đóng gói theo tiêu chuẩn;
Chọn đơn vị vận chuyển có quy trình bồi thường minh bạch;
Giữ lại vận đơn, hóa đơn, hình ảnh hàng hóa trước khi gửi;
Yêu cầu ký nhận đầy đủ khi giao hàng.
Kết luận
Tranh chấp hàng gửi vận chuyển bị mất hoặc hư hỏng phần lớn xuất phát từ việc các bên không nắm rõ nghĩa vụ và trách nhiệm pháp lý. Việc hiểu đúng căn cứ pháp luật, lưu trữ chứng cứ đầy đủ và thực hiện đúng quy trình khiếu nại sẽ giúp người gửi bảo vệ quyền lợi một cách hiệu quả. Trong các trường hợp phức tạp, nên tham khảo ý kiến luật sư để đánh giá khả năng bồi thường và hướng xử lý tối ưu.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
