Trong quá trình giải quyết thừa kế, không ít trường hợp người để lại di sản có sử dụng tài sản của mình để bảo đảm nghĩa vụ, chẳng hạn như thế chấp cho khoản vay. Điều này khiến nhiều gia đình băn khoăn liệu tài sản đang bảo đảm nghĩa vụ có được công chứng khai nhận di sản hay không. Khi xử lý di sản bảo chứng, người thừa kế phải tuân thủ cả pháp luật về thừa kế lẫn pháp luật về giao dịch bảo đảm, tránh rủi ro bị ngân hàng từ chối hoặc phát sinh tranh chấp. Bài viết dưới đây cung cấp hướng dẫn thực tế, đầy đủ và đúng pháp luật về thủ tục công chứng văn bản khai nhận di sản đối với tài sản đang được dùng làm bảo chứng.

>>> Xem thêm: Sự thật thú vị: Văn phòng công chứng không chỉ công chứng hợp đồng!

1. Di sản bảo chứng là gì?

di sản tài sản bảo chứng

Theo “Điều 317 Bộ luật Dân sự 2015”, tài sản thế chấp là tài sản dùng để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ và không chuyển giao cho bên nhận thế chấp. Khi người sở hữu tài sản chết, tài sản đó vẫn thuộc khối di sản.

Di sản bảo chứng là di sản mà tài sản trong đó đang được dùng để bảo đảm nghĩa vụ (vay ngân hàng, bảo lãnh, ký quỹ…).

Như vậy:

Tài sản vẫn được coi là di sản;
Nhưng quyền xử lý tài sản bị giới hạn vì nghĩa vụ bảo đảm vẫn tiếp tục tồn tại.

>>> Xem thêm: Những giấy tờ cần chuẩn bị cho thủ tục công chứng mua bán nhà đầy đủ nhất

2. Tài sản bảo chứng có được công chứng khai nhận di sản không?

Có, nhưng phải đáp ứng điều kiện sau:

Nghĩa vụ bảo đảm vẫn còn hiệu lực theo “Điều 319 Bộ luật Dân sự 2015”;
Bên nhận bảo đảm (như ngân hàng) phải được thông báo về việc người bảo đảm đã chết;
Người thừa kế chỉ được nhận quyền và nghĩa vụ liên quan, không được toàn quyền định đoạt tài sản cho đến khi nghĩa vụ được thực hiện.

Văn phòng công chứng vẫn được phép công chứng văn bản khai nhận di sản, nhưng phải ghi rõ tình trạng pháp lý của tài sản và nghĩa vụ còn tồn tại.

>>> Xem thêm: Làm thế nào để yêu cầu công chứng thừa kế từ cơ quan công chứng?

3. Hồ sơ công chứng đối với di sản bảo chứng

Hồ sơ gồm các nhóm giấy tờ như sau:

3.1. Giấy tờ của người để lại di sản

Giấy chứng tử;
CMND/CCCD (nếu có);
Giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản: sổ đỏ/sổ hồng, đăng ký xe, tài khoản tiết kiệm…;
Hợp đồng thế chấp hoặc hợp đồng bảo đảm tại ngân hàng;
Xác nhận số dư nợ còn lại (nếu ngân hàng cung cấp).

3.2. Giấy tờ của người thừa kế

CMND/CCCD/Hộ khẩu;
Giấy tờ chứng minh quan hệ với người chết: giấy khai sinh, giấy kết hôn…;
Giấy ủy quyền (nếu có người thừa kế vắng mặt).

3.3. Tài liệu bổ sung

Văn bản thông báo cho ngân hàng về việc người bảo đảm đã chết;
Trả lời của ngân hàng (nếu đã nhận được).

Xem thêm: Giờ Trái đất là gì? Giờ Trái đất năm 2024 là vào ngày nào?

4. Quy trình công chứng văn bản khai nhận di sản tài sản bảo chứng

di sản tài sản bảo chứng

Bước 1: Kiểm tra hồ sơ và làm rõ tình trạng bảo đảm

Công chứng viên kiểm tra hợp đồng thế chấp và tình trạng khoản vay. Nếu tài sản đang bị xử lý hoặc bị kê biên, phải thông báo ngay cho người thừa kế.

Bước 2: Niêm yết thừa kế

Theo “Điều 58 Luật Công chứng 2014”, văn phòng công chứng thực hiện niêm yết 15 ngày tại UBND cấp xã nơi người chết cư trú cuối cùng.

Bước 3: Soạn thảo văn bản khai nhận di sản

Trong văn bản phải ghi rõ:

Tài sản là di sản bảo chứng;
Nghĩa vụ bảo đảm đang tồn tại;
Người thừa kế nhận quyền và nghĩa vụ liên quan;
Cam kết thực hiện nghĩa vụ thay cho người chết theo “Điều 615 Bộ luật Dân sự 2015”.

Bước 4: Ký và công chứng

Tất cả người thừa kế ký trước mặt công chứng viên.

Bước 5: Làm việc với ngân hàng

Sau khi công chứng:

Người thừa kế phải liên hệ ngân hàng để tiếp tục thực hiện nghĩa vụ;
Có thể yêu cầu ngân hàng:
- Tiếp tục khoản vay;
- Tất toán khoản vay;
- Xử lý tài sản để thanh toán nợ (nếu không trả được).

5. Người thừa kế có phải trả nợ thay không?

Theo “Điều 615 Bộ luật Dân sự 2015”:
Người thừa kế chỉ phải thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản, trừ khi có thỏa thuận khác.

Nghĩa là:

Nếu giá trị di sản lớn hơn khoản nợ → trả nợ phần còn lại người thừa kế được hưởng;
Nếu giá trị di sản nhỏ hơn khoản nợ → người thừa kế không phải dùng tài sản riêng để trả.

6. Có được sang tên tài sản đang thế chấp không?

Không được, trừ khi:

Nghĩa vụ đã được giải chấp; hoặc
Ngân hàng đồng ý cho sang tên kèm theo duy trì nghĩa vụ thế chấp.

Thông thường, ngân hàng chỉ chấp nhận sang tên sau khi hoàn tất tất toán hoặc ký lại hợp đồng thế chấp với người thừa kế.

7. Rủi ro thường gặp khi công chứng di sản bảo chứng

Nghĩa vụ quá hạn khiến ngân hàng bắt đầu thủ tục xử lý;
Tài sản đang bị phong tỏa do tranh chấp hoặc nợ xấu;
Người thừa kế không thống nhất việc trả nợ;
Thiếu giấy tờ về khoản vay, hợp đồng thế chấp;
Ngân hàng từ chối cấp thông tin.

Để tránh rủi ro, cần làm việc trực tiếp với ngân hàng ngay từ đầu trước khi yêu cầu công chứng.

8. Lời khuyên khi xử lý di sản bảo chứng

Luôn kiểm tra tình trạng pháp lý của tài sản và khoản vay;
Hỏi ngân hàng về số dư nợ, yêu cầu xác nhận bằng văn bản;
Thống nhất giữa các thừa kế về việc trả nợ;
Nên nhờ luật sư hỗ trợ nếu có tranh chấp hoặc khoản vay phức tạp;
Không tự ý sang tên, chuyển nhượng tài sản khi chưa được giải chấp.

Xem thêm: Quy định pháp luật về ủy quyền làm sổ đỏ theo Luật Đất đai 2024

Kết luận

Việc công chứng văn bản khai nhận đối với di sản bảo chứng đòi hỏi phải hiểu cả pháp luật về thừa kế lẫn pháp luật về giao dịch bảo đảm. Chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, làm việc sớm với ngân hàng và tuân thủ quy trình công chứng là cách tốt nhất để bảo vệ quyền lợi của người thừa kế, tránh rủi ro pháp lý về sau.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Thời điểm giấy ủy quyền nhận tiền có hiệu lực sau khi công chứng

>>> Hồ sơ cần chuẩn bị khi công chứng văn bản từ chối nhận di sản

>>> Văn phòng công chứng Hà Nội có dịch vụ công chứng lưu động tận nơi

>>> Công chứng văn bản thừa kế cần bao nhiêu người đồng thừa kế ký tên?

>>> Mẹo giúp hoàn tất nhanh thủ tục đăng ký kết hôn chỉ trong một ngày

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.