Công chứng văn bản khai nhận di sản của doanh nhân
Việc công chứng văn bản khai nhận di sản doanh nhân luôn đòi hỏi sự cẩn trọng bởi đặc thù tài sản của doanh nhân thường đa dạng, bao gồm cả tài sản cá nhân và tài sản liên quan đến hoạt động kinh doanh. Khi doanh nhân qua đời, việc phân chia di sản không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi của người thừa kế mà còn tác động trực tiếp đến sự vận hành của doanh nghiệp. Do đó, hiểu rõ quy trình công chứng văn bản khai nhận di sản doanh nhân là yếu tố quan trọng để bảo đảm tính hợp pháp và hạn chế tranh chấp. Bài viết dưới đây phân tích chi tiết căn cứ pháp luật, điều kiện, thủ tục và những lưu ý thực tiễn khi thực hiện.
1. Khái niệm và căn cứ pháp lý về văn bản khai nhận di sản doanh nhân
Văn bản khai nhận di sản là hình thức để người thừa kế xác lập quyền sở hữu đối với phần tài sản được hưởng theo di chúc hoặc theo pháp luật. Khi đối tượng để lại di sản là doanh nhân, vấn đề phức tạp hơn do tài sản có thể gồm:
Tài sản cá nhân của doanh nhân;
Phần vốn góp trong công ty;
Quyền tài sản liên quan đến hoạt động thương mại;
Hợp đồng, cổ phần, cổ phiếu;
Quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất thuộc sở hữu doanh nhân.
Căn cứ pháp lý điều chỉnh gồm:
“Bộ luật Dân sự 2015” – quy định về thừa kế (Điều 609 – 662);
“Luật Công chứng 2014” (đến nay vẫn còn hiệu lực, chưa có Luật Công chứng 2024);
“Luật Doanh nghiệp 2020” – điều chỉnh việc chuyển dịch phần vốn góp, cổ phần khi chủ sở hữu chết;
Các văn bản chuyên ngành khác liên quan đến tài sản là quyền sử dụng đất, tài sản trí tuệ, chứng khoán.
>>> Xem thêm: Lý do bạn nên làmcông chứng nhà đất tại văn phòng chuyên nghiệp
2. Điều kiện để được công chứng văn bản khai nhận di sản doanh nhân
2.1. Có căn cứ xác định di sản và quyền thừa kế
Theo “Điều 612 Bộ luật Dân sự 2015”, di sản bao gồm tài sản riêng của người chết và phần tài sản của người đó trong tài sản chung. Với doanh nhân, đây có thể là:
Cổ phần, vốn góp trong doanh nghiệp;
Quyền tài sản từ hợp đồng thương mại;
Tài sản trí tuệ thuộc sở hữu cá nhân doanh nhân;
Bất động sản.
Người thừa kế phải có căn cứ chứng minh quyền được hưởng di sản, theo “Điều 650 và Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015”.
2.2. Tài sản để lại không thuộc tranh chấp
Công chứng viên sẽ từ chối nếu tài sản đang có tranh chấp hoặc có khiếu nại, khiếu kiện. Điều này thường gặp khi doanh nhân có nhiều quan hệ kinh doanh và tài sản liên quan đến nghĩa vụ tài chính.
2.3. Đảm bảo doanh nghiệp hoạt động bình thường
Nếu di sản là vốn góp, cổ phần, việc khai nhận phải tuân theo “Điều 53 và Điều 58 Luật Doanh nghiệp 2020” để không làm gián đoạn hoạt động công ty.
>>> Xem thêm: Khi nào nên cập nhậtDi chúc tại nhà sau những biến động lớn trong gia đình
3. Bộ hồ sơ công chứng văn bản khai nhận di sản doanh nhân
Người thực hiện phải chuẩn bị đầy đủ:
3.1. Hồ sơ nhân thân của người thừa kế
CMND/CCCD, sổ hộ khẩu hoặc giấy tờ cư trú;
Giấy tờ chứng minh quan hệ với người để lại di sản: khai sinh, đăng ký kết hôn…
Tài liệu chứng minh tài sản riêng hoặc phần tài sản trong tài sản chung.
3.3. Giấy tờ chứng minh di sản
Tùy loại tài sản, gồm:
Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (“sổ đỏ”) đối với bất động sản;
Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp và tài liệu kế toán xác định phần vốn góp;
Sao kê cổ phần trong công ty cổ phần;
Hợp đồng thương mại;
Chứng nhận quyền tác giả, quyền sở hữu trí tuệ;
Các giấy tờ liên quan nếu là tài sản khác.
>>> Xem thêm: 5 bước cơ bản khi làm thủ tục vớidịch vụ sổ đỏ chuyên nghiệp
4. Quy trình công chứng văn bản khai nhận di sản doanh nhân
4.1. Tiếp nhận và kiểm tra hồ sơ
Công chứng viên kiểm tra:
Tính đầy đủ của giấy tờ;
Tính hợp pháp của di sản;
Việc di sản có tranh chấp hay không;
Năng lực hành vi của người thừa kế.
4.2. Niêm yết công khai
Theo “Điều 18 Luật Công chứng 2014”, văn phòng công chứng phải niêm yết 15 ngày tại UBND xã nơi cư trú cuối cùng của người chết. Đây là bước cực kỳ quan trọng nhằm:
Xác nhận không có tranh chấp;
Thông báo cho người thừa kế khác nếu có.
4.3. Soạn thảo và ký văn bản khai nhận di sản
Công chứng viên soạn dự thảo theo đúng thông tin về thành phần di sản và người thừa kế. Các bên ký trước mặt công chứng viên để bảo đảm tính hợp pháp.
4.4. Hoàn tất và trả kết quả
Văn bản khai nhận di sản được công chứng và giao cho người thừa kế để:
Đăng ký sang tên nhà đất;
Thực hiện thủ tục chuyển nhượng cổ phần, vốn góp;
Thực hiện quản lý các quyền tài sản khác.
5. Những lưu ý thực tiễn khi khai nhận di sản của doanh nhân
5.1. Phân biệt tài sản cá nhân và tài sản doanh nghiệp
Nếu doanh nhân là chủ doanh nghiệp tư nhân, “Điều 188 Luật Doanh nghiệp 2020” quy định tài sản của doanh nghiệp chính là tài sản của chủ doanh nghiệp. Tuy nhiên, với công ty TNHH hoặc công ty cổ phần, phần vốn góp mới là di sản – không phải toàn bộ tài sản công ty.
Đây là lỗi thường gặp và là lý do dẫn đến tranh chấp thừa kế.
5.2. Lưu ý về nghĩa vụ tài chính
Theo “Điều 615 Bộ luật Dân sự 2015”, di sản chỉ được phân chia sau khi thanh toán:
Nợ cá nhân của người chết;
Nghĩa vụ thuế;
Nghĩa vụ khác liên quan đến tài sản của doanh nhân.
Nếu không xác định rõ, người thừa kế có thể phải gánh trách nhiệm đối với khoản nợ phát sinh.
5.3. Di chúc của doanh nhân thường phức tạp
Các doanh nhân thường có nhiều loại tài sản, vì vậy di chúc có thể:
Chỉ định người quản lý doanh nghiệp;
Chỉ định người đại diện phần vốn góp;
Chỉ định người thừa kế đặc thù.
Công chứng viên phải kiểm tra kỹ điều kiện hiệu lực của di chúc theo “Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015”.
5.4. Trường hợp di sản là cổ phần, cổ phiếu
Người thừa kế cần làm việc với công ty hoặc tổ chức lưu ký chứng khoán để hoàn tất thủ tục xác lập quyền sở hữu mới.
5.5. Trường hợp doanh nghiệp đang bị tranh chấp, kiểm toán, cưỡng chế
Việc khai nhận di sản có thể tạm thời bị đình trệ cho đến khi:
Doanh nghiệp hoàn tất nghĩa vụ thuế;
Vấn đề tài chính được giải quyết;
Tranh chấp nội bộ được phân xử.
6. Khi nào nên nhờ luật sư hỗ trợ?
Một số trường hợp điển hình cần luật sư tham gia:
Di sản doanh nhân liên quan nhiều tài sản có giá trị lớn;
Có mâu thuẫn giữa người thừa kế;
Cần đánh giá nghĩa vụ tài chính trước khi nhận di sản;
Cần xây dựng phương án chia phần vốn góp hợp lý để doanh nghiệp tiếp tục vận hành.
Công chứng văn bản khai nhận di sản doanh nhân là thủ tục mang tính đặc thù, đòi hỏi người thừa kế phải nắm rõ quy định pháp luật về thừa kế, doanh nghiệp và các lĩnh vực liên quan. Việc chuẩn bị hồ sơ đầy đủ, hiểu đúng bản chất tài sản và thực hiện đúng quy trình niêm yết sẽ giúp thủ tục diễn ra thuận lợi, đảm bảo quyền lợi của tất cả các bên và ổn định hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
