Trong thực tế, không ít gia đình có khối tài sản do cha mẹ để lại nhưng đứng tên chung cho các anh em ruột, dẫn đến vướng mắc khi một người qua đời và phải tiến hành thủ tục khai nhận di sản. Việc xử lý di sản anh em thường phát sinh thêm yêu cầu xác định phần quyền sở hữu riêng – chung, cũng như chứng minh nguồn gốc tài sản. Nếu không thực hiện đúng quy định, văn phòng công chứng có thể từ chối hồ sơ hoặc tranh chấp nội bộ dễ phát sinh. Bài viết sau đây phân tích chi tiết thủ tục, hồ sơ và các lưu ý quan trọng khi công chứng khai nhận di sản đối với tài sản chung của anh em ruột.

>>> Xem thêm: “Bỏ túi” ngay checklist công chứng nhà đất tại văn phòng công chứng

1. Di sản là tài sản chung của anh em ruột được hiểu như thế nào?

khai nhận di sản tài sản chung

Tài sản chung của anh em ruột trong quan hệ thừa kế có thể phát sinh từ hai tình huống:

1.1. Tài sản do cha mẹ để lại nhưng chưa chia

Cha mẹ mất, để lại khối tài sản cho các con;
Các anh em cùng đứng tên hoặc cùng quản lý, sử dụng;
Chưa có văn bản phân chia di sản trước đó.

1.2. Tài sản do các anh em cùng tạo lập

Cùng góp tiền mua;
Cùng xây dựng, cải tạo, đầu tư;
Đứng tên chung trên giấy chứng nhận hoặc được xác định là đồng sở hữu theo “Bộ luật Dân sự 2015”.

Khi một trong các anh em mất, phần tài sản thuộc sở hữu riêng của người đó trở thành di sản cần khai nhận.

>>> Xem thêm: Tránh rủi ro khi làm thủ tục công chứng mua bán nhà theo hướng dẫn chuyên gia

2. Khi nào phải công chứng khai nhận di sản đối với tài sản chung của anh em?

Công chứng được thực hiện khi:

Một người trong nhóm đồng sở hữu qua đời;
Phần tài sản của người chết không có tranh chấp;
Những người thuộc hàng thừa kế (vợ/chồng, cha mẹ, con…) có nhu cầu sang tên, phân chia hoặc tiếp tục quản lý tài sản.

Đối với di sản anh em, việc xác định phần sở hữu riêng của người mất là bước quan trọng nhất.

3. Cách xác định phần quyền sở hữu trong tài sản chung của anh em

3.1. Dựa trên giấy tờ đứng tên

Nếu giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc tài sản gắn liền với đất ghi rõ tỷ lệ phần sở hữu của từng người → áp dụng theo đó.

3.2. Nếu giấy chứng nhận chỉ ghi tên chung

Áp dụng nguyên tắc tại “Điều 219 Bộ luật Dân sự 2015”:

Các đồng sở hữu có phần quyền bằng nhau, trừ khi có chứng cứ khác chứng minh đóng góp khác nhau.

3.3. Dựa trên thỏa thuận góp vốn hoặc chứng cứ tài chính

Giấy tờ góp tiền;
Sao kê chuyển khoản;
Xác nhận của các bên;
Văn bản thỏa thuận đồng sở hữu.

Khi phần sở hữu được xác định, chỉ phần của người mất mới được đưa vào thủ tục khai nhận di sản.

>>> Xem thêm: Chọn hình thức nào: Di chúc tại nhà hay tại văn phòng công chứng?

Xem thêm: Mẫu hợp đồng - Hợp đồng mẫu mới nhất theo quy định của pháp luật

4. Hồ sơ công chứng khai nhận di sản anh em ruột

khai nhận di sản tài sản chung

Hồ sơ gồm:

Giấy chứng tử của người để lại di sản;
Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản (GCN đất, đăng ký tài sản…);
Tài liệu xác định phần tài sản của người mất (nếu đồng sở hữu);
Giấy tờ của người thừa kế (CMND/CCCD, hộ khẩu…);
Tài liệu chứng minh quan hệ thừa kế: giấy khai sinh, đăng ký kết hôn;
Văn bản xác nhận không tranh chấp (nếu địa phương yêu cầu);
Tờ khai thuế/phí trước bạ (đối với tài sản là bất động sản).

>>> Xem thêm: Cách phân chia di sản khi lập công chứng thừa kế có nhiều thừa kế

5. Quy trình công chứng khai nhận di sản tài sản chung anh em ruột

5.1. Tiếp nhận và kiểm tra hồ sơ

Công chứng viên kiểm tra:

Tính hợp pháp của giấy tờ;
Tính rõ ràng của phần tài sản thuộc sở hữu người mất;
Có tranh chấp giữa các anh em hoặc hàng thừa kế hay không.

5.2. Niêm yết khai nhận di sản

Theo “Luật Công chứng 2014”, văn phòng công chứng phải niêm yết tại UBND cấp xã nơi cư trú cuối cùng của người mất trong 15 ngày.

5.3. Lập văn bản khai nhận di sản

Nội dung văn bản gồm:

Thông tin người để lại di sản;
Di sản thuộc phần sở hữu của người mất;
Danh sách người thừa kế;
Tỷ lệ được hưởng theo pháp luật hoặc theo di chúc;
Cam kết không tranh chấp.

5.4. Ký và hoàn tất công chứng

Các thừa kế ký trước mặt công chứng viên.

6. Những vướng mắc thường gặp khi khai nhận di sản anh em ruột

6.1. Không xác định được phần sở hữu của người mất

Tài sản đứng tên chung không ghi tỷ lệ;
Không ai nhớ rõ mức đóng góp;
Thiếu chứng cứ tài chính.
→ Công chứng viên có thể yêu cầu: biên bản họp gia đình, xác nhận của các đồng sở hữu, hoặc từ chối công chứng nếu có mâu thuẫn.

6.2. Anh em ruột tranh chấp nội bộ về nguồn gốc tài sản

Một số trường hợp cho rằng tài sản không phải đồng sở hữu mà là tài sản riêng của một người → hồ sơ sẽ bị dừng lại cho đến khi giải quyết tranh chấp.

6.3. Thiếu người thừa kế hoặc có thừa kế ở nước ngoài

Nếu có thừa kế ở nước ngoài, chữ ký phải hợp pháp hóa lãnh sự.
Nếu không liên lạc được, phải lập thủ tục tuyên bố mất tích hoặc từ chối công chứng.

7. Lưu ý quan trọng để công chứng di sản anh em thuận lợi

Nên chuẩn bị chứng cứ về đóng góp vào tài sản từ sớm;
Thống nhất nội bộ giữa các anh em trước khi nộp hồ sơ công chứng;
Nếu có di chúc, cần kiểm tra tính hợp pháp của di chúc trước;
Đối với nhà đất cấp cũ, nên xin xác nhận nguồn gốc tài sản từ UBND xã/phường;
Nếu tài sản đang thế chấp, phải giải chấp trước khi thực hiện thủ tục.

8. Kết luận

Công chứng khai nhận di sản anh em là thủ tục đòi hỏi sự rõ ràng trong việc xác định phần sở hữu, nguồn gốc tài sản và sự đồng thuận giữa các thừa kế. Khi hồ sơ đầy đủ và không có tranh chấp, quy trình công chứng diễn ra nhanh chóng và giúp đảm bảo quyền lợi hợp pháp của những người liên quan. Trường hợp có mâu thuẫn, nên tham khảo ý kiến luật sư hoặc công chứng viên để tránh phát sinh rủi ro pháp lý không cần thiết.

Xem thêm: Đất chưa sổ đỏ có được phép cho người khác thuê không?

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Thời điểm giấy ủy quyền nhận tiền có hiệu lực sau khi công chứng

>>> Hồ sơ cần chuẩn bị khi công chứng văn bản từ chối nhận di sản

>>> Văn phòng công chứng Hà Nội có dịch vụ công chứng lưu động tận nơi

>>> Công chứng văn bản thừa kế cần bao nhiêu người đồng thừa kế ký tên?

>>> Mẹo giúp hoàn tất nhanh thủ tục đăng ký kết hôn chỉ trong một ngày

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.